Non-dualiteit, waar gaat dat over?

Non-dualiteit: waar gaat dat over?
Interview met Guri de Blok uit De Koorddanser

Wat is non-dualiteit?

‘Dualiteit is de dagelijkse ervaring in het bewustzijn van tegenstellingen. Bijvoorbeeld tweeheden zoals hoog-laag, man-vrouw, ik en niet-ik. Non-dualiteit daarentegen is de ervaring dat er geen tegenstelling is tussen ik en niet-ik. Het is de ervaring van eenheid. In die eenheidservaring lost de primaire relatie de je hebt tot de ander – die gekenmerkt wordt door ‘ik’ en ‘mijn’ – op. Het persoonlijke bewustzijn wordt eerst waarneembaar in haar essentiële kwaliteiten, zoals liefde, kracht, vreugde, openheid en verwondering. Vervolgens lost dit op in een grenzeloos onpersoonlijk gewaarzijn.’

Is dat een concept of gaat het over niks?

‘Eigenlijk geen van beide. Het denken in concepten ligt in het vermogen van de mind, die legt als het ware een patroon over de werkelijkheid. Door die concepten te doorzien en los te laten, kun je de werkelijkheid direct ervaren. Het bewustzijn opent zich, en via een diepe rust en stilte transformeert de ervaring van leegte -die je ‘niks’ zou kunnen noemen – naar ruimte en volledigheid.’

Waar komt dit vandaan?

‘De beschrijving van a-dvaita (geen tweeheid) of non-dualiteit komt uit de mondelinge overdracht van asceten en Rishis (zieners) uit India en is via een lange traditie van leraren overgedragen.’

Sinds wanneer ben je er zelf mee bezig en wie is je belangrijkste inspirator?

‘Vanaf mijn veertiende ben ik via yoga, meditatie en studies natuurkunde en filosofie met het bewustzijn als onderzoeksterrein bezig. Ik werd getriggerd door de vraag: ‘Wat is de waarheid?’ Mijn inzicht heeft zich verdiept door te lezen over psychologie en ervaring op te doen met bio-energetica en zijnsoriëntatie. De lokroep naar India was er al op mijn zevende, en diepe eenheidservaringen kwamen bij Poonja tijdens een driejarig verblijf in India. Mijn belangrijkste inspirator is zijn leermeester Ramana Maharshi.’

Zijn er stappen in het bewustworden van non-dualiteit? Zo ja, welke fasen onderscheid je?

‘De ervaring van eenheid is altijd direct toegankelijk, het is onze ware aard. In die zin is er geen weg of route. Maar bezien vanuit de mind, die altijd denkt in tegenstellingen, concepten en in begrensde termen van tijd en ruimte, is er wel een pad te gaan. De toename van persoonlijke presentie en individueel gewaarzijn (Atman, ziel) kan via de ervaring van tijdloosheid en grenzeloosheid oplossen in onpersoonlijk universeel gewaarzijn (Brahman, het oneindige, God). Veel mensen kennen die ervaring maar herkennen die niet.’

Wat kun je doen om bewuster te worden van non-dualiteit?
‘Simpel gezegd: stoppen met zoeken en jezelf te veranderen, ook als mentale activiteit. Herken de beweging van de mind om steeds te grijpen en weer los te laten. Herken wie de zoekende is. Dan kom je thuis in wie je al bent en altijd al was. Dan houdt ook de tegenstelling op tussen vorm en vormeloosheid. Dan blijkt er eigenlijk geen probleem te zijn, en kan het gevecht met jezelf en de wereld oplossen. Wat je hierbij overigens kan helpen is de stilte. Ook stilteretraites zijn een waardevolle manier om thuis te komen bij jezelf.’

Het non-duale denken komt van oorsprong uit de advaita.  Kun je daarover iets vertellen?

‘De bronnen van advaita zijn de Indiase Veda’s. Deze teksten uit de 4e eeuw zijn uitvoerig gesystematiseerd, en in de 8e eeuw als advaita vedanta verspreid. Twee grote leraren zijn Nisargadatta († 1981) en Ramana Maharshi († 1950). Nisargadatta verwijst naar de eenheidservaring met de uitspraak ‘I Am That’: er is geen onderscheid tussen de waarnemer en het waargenomene.  De weg naar realisatie van Ramana Maharshi is stilte, en de vraag ‘Who Am I’. Hun meest bekende leerlingen, Ramesh Balsekar en Sri Poonja, heb ik in de jaren negentig tijdens een verblijf in India langere tijd bezocht.’

Welke boeken of eerder geschreven artikelen zijn aan te bevelen?

Mijn ervaring is dat de juiste boeken of mensen op het juiste moment komen, maar boeken die uitnodigen tot de ervaring zijn: ‘Wake Up and Roar’  of ‘Oog in oog: satsang met H.W.L. Poonja’, ‘I Am That’ van Nisargadatta, ‘Zie, Je bent al vrij’ van Hans Knibbe en voor kinderen ‘Advaita Sprookjes’ van Pia de Blok. Op mijn website kun je ook pdf teksten aanvragen. Voor een directe ervaring kun je de maandelijks bijeenkomsten over non-dualiteit bezoeken bij Djoj in Rotterdam op de laatste vrijdag avond van de maand.

Advertentie